İnsanı Anlamak - Prof. Dr. Özcan Köknel

[HIDDENHAZARD]

İNSANI ANLAMAK

Yazarı: Prof. Dr. Özcan Köknel
Yayınevi: Altın Kitaplar Yayınevi

GİRİŞ

YALNIZLAŞAN VE MAKİNELEŞEN İNSAN

Çağımız insanı bir yandan ayda yürüyen, uzayda gezen insanlarla
iletişim kurup sürdürürken, öte yandan eşiyle, çocuğuyla, komşusuyla
iletişimde bulunamamaktan yakınmaktadır. Bugün “Sanayi Ötesi Toplumu”
düzeyine ulaşmış ülkeler bir yandan teknolojik gelişmenin insan
sağlığı, özellikle ruh sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini gidermeye
çalışırken, öte yandan gelecek kuşakları olumsuz etkilerden kurtaracak
yolları arıyorlar.

Çoğu insan ilgisizliğin, geçim sıkıntısının, gelecek endişesinin, işsiz
kalma korkusunun yarattığı güvensizlik, karamsarlık ve umutsuzluk
içinde yaşamını sürdürüyor. Bu nedenle insanlararası ilişkide kaygıdan,
kızgınlıktan, öfkeden kaynaklanan iletilerle bağlantı kuruluyor. Bu
durum bir yandan bireyin ve toplumun ruh sağlığını bozuyor, öte yandan
kavram kargaşasına, çatışmalara, sürtüşmelere, kavgalara yol açıyor.
Toplumun dengesini, düzenini olumsuz biçimde etkiliyor.

Doğada en küçük birim olan atomdan evrene dek tüm varlıklar ancak
denge, düzen, ölçü ve uyum içinde birlikte yaşayabilir, taşıdıkları
enerjiyi, gücü böylece belirli bir amaç ve işlev için yararlı biçimde
kullanabilirler. Atomun içindeki denge, düzen, ölçü ve uyum
bozulduğunda, atom bombasının yok edici etkisi ortaya çıkar. Evrenin
denge, düzen, ölçü ve uyumunun bozulduğunu düşünmek bile olası değil.

Ruhsal Yaşantıyı Yansıtan Aynalar: Ruhsal yaşantının aynası
başkalarıdır. İnsan başkalarına bakarak kendini görür, anlar.
Davranışının, tutumunun başkaları üzerindeki etkisini yorumlayarak
kendini tanır.

Hep aynı görüntüyü veren aynaya bakılırsa ya da istenilen görüntüyü
veren aynalar seçilirse, gerçek görüntü bulunamaz. İnsan, neşesini,
sevincini, umudunu, kendisini, anlayacak, anlatacak, tanıyacak,
tanıtacak insanlara gerek duyar.

Birinci Bölüm

İNSANLARARASI İLETİŞİM

İletişim karşılığı olarak birçok Hint-Avrupa dilinde kullanılan
“Komünikasyon” (comunication) sözcüğünün kökü, Latince “communicare”
fiilinden türetilmiş olup, başkalarıyla birlikte olma, bağlantı
sağlama, bilgi ya da haberi paylaşma, yayma, çoğunluğa genelleme,
herkesin paylaşmasını ve yararlanmasını sağlama, herkese pay verme
anlamına gelir. Türkçe'de iletişim ya da bununla eşanlamlı olarak
kullanılan sözcüklerin hepsi bilginin, haberin, kişinin, nesnenin
karşılıklı olarak bir yerden başka bir yere taşınması anlamına
gelmektedir.

İletişimden söz edebilmek için şu koşulların bulunması gereklidir.

- Karşılıklı olarak bağlantıda bulunan iki iletişim birimi.

- Bu iki birim arasında bilgi, haber alışverişi.

- Bu alışverişin iki iletişim birimi üzerinde de etkili olması ve davranış değişikliğine yol açması.

Konuşanlardan birinin ilgisizliği ya da karşısındakini alaya alması
ilişkinin kurulmasını ve sürdürülmesini engeller. Konuşanların
birbirlerine önem vermeleri, ilişkiyi sürdürmek için ortak çaba ve
dikkat göstermelerine anlamalarına, dinlemelerine bağlıdır.

A. İletişim Modeli: İletişim, kaynak (source) ile alıcı (receiver)
arasında kanal (channel) yoluyla gerçekleşen bir süreçtir. İletişim
süreci için gerekli olan bu üç temel öğe, aynı zamanda en basit ve
yalın iletişim modeli olarak kabul edilmiştir. İletişimin amacı,
iletişim birimleri arasında bilgi, haber alışverişini sağlamaktır.
Kaynakla alıcı arasındaki bu bilgi, haber alışverişi iletiyle (mesaj)
(message) gerçekleşir. Kaynak, aktarmak, iletmek istediği bilgiyi ileti
yapmak için önce bu bilgiyi belirli ilkelere, kurallara göre düzenleyip
“çıktı” durumuna getirir. Düğümlemek (kodlamak) (cade, encode) adını
alan bu işlem sırasında kaynak ve alıcıda ortak olarak bulunan işaret,
şifre ve semboller kullanılır. sözsüz iletişimi, sağlayan mimik ve
jestler anlamlı işaretlerdir. Sözlü iletişimde kullanılan heceler ve
sözcükler, yazılı iletişimde kullanılan harfler ve resimler,
işaretlerden oluşan ve kararlaştırılmış, belirli bir anlamı bulunan
simgelerdir.

Kaynaktan gelen, kanalı geçen ileti, alıcı için “girdi” olarak kabul
edilir. Girdinin etkili olabilmesi, taşıyıcının alıcı için uyaran
niteliğinde olmasına ve bilginin çözülüp anlaşılmasına bağlıdır. Alıcı
tarafından “girdi”si yapılan iletinin içerdiği bilgiyi oluşturan işaret
ya da simgelerin çözülüp anlaşılması işlemine düğüm çözmek (kod açmak)
(decode) adı verilir.

Konuşurken kaynak olan insan, dinlerken alıcı; dinlerken alıcı olan
insan, cevap verirken kaynak olur. Kaynak birimin gönderdiği iletiye
karşı alıcının gönderdiği cevaba “geri iletişim ya da “geriye bildirim”
(feed-back) adı verilir.

Kanal (geçit) (oluk) kaynakla alıcı arasında iletinin aktarılmasını,
geçmesini sağlayan yoldur. Kanal kapsamına ışık ve ses dalgalarından
iletişim araçlarına kadar iletiyi aktaran tüm yollar girer.

İletişimin yapıldığı ve içinde iletişimi etkileyen öğelerin bulunduğu
ortama “iletişim ortamı” adı verilir. Bu ortam, sıcak-soğuk gibi doğal,
büyük-küçük, aydınlık-karanlık, gürültülü-sessiz gibi fiziksel
koşullarıyla da iletişimi etkiler.

Trafik işaretleri, deniz feneri, uyarı ışıkları, Kızılderililerin
dumanları görme kanalıyla iletişim sağlayan sözsüz basit, yalın
iletişim araçlarıdır. Anadolu'nun birçok kentinde dolaşan davullu
tellallar sahur zamanını bildiren davulcular, canavar düdüğü, düdük,
çan, çıngırak, kapı zili, korna işitme kanalıyla iletişim sağlayan
sözsüz basit, yalın iletişim araçlarıdır.

Kişisel olan iletişim; yüz yüze iletişim olup, iki kişinin konuşması ya
da üç beş kişiden oluşan küçük bir grup içindeki iletişimdir. Kaynakla
alıcı ya da alıcılar sık sık yer değiştirir. Ders, konferans konuşma,
nutuk, söyleşi gibi. Kişisel olmayan iletişim yüzyüze olmayan
iletişimdir. Telefonda konuşmak, telsizle irtibat kurmak gibi.

B. Sözsüz İletişim: Sözsüz iletişimde ileti hareketlerden oluşur. Bütün
canlılar, doğal ve evrensel olarak, kalıtım ve soya çekimle gelen “alan
davranışı” gösterirler. Bu, yaşamı sürdürme, korunma içgüdüsünden ya da
dürtüsünden kaynaklanır. İnsan bulduğu her yerde evde, işte, gezmede,
eğlencede, konserde, maçta, tiyatroda, taşıma araçlarında kişisel alan
elde etmek, bu alanı korumak, kollamak, savunmak çabası içinde
davranır.

İnsanın kişisel alanında dört ayrı mesafe söz konusudur.

1. Genel Mesafe, 2. Toplumsal Mesafe, 3. Kişisel Mesafe, 4. Samimi Mesafe.

Sözsüz iletişimin en önemli bölümünü, iletişimde bulunan insanların
doğal, fiziksel ortamdaki yakınlığı (proximity) ve yönelmesi
(orientation) oluşturur. Yakınlık, fiziksel çevrede iki insan
arasındaki mesafedir; iletişimde bulunan insanlardan biri ya da her
ikisi tarafından sözsüz iletişim işareti olarak değerlendirilir. Bir
iki metre mesafe içinde bulunan insanlar, ancak resmi iş ilişkilerini
gerektiren iletişimi kurabilirler. İşyerindeki konuşmalar, alıcı,
satıcı pazarlığı, genellikle bu mesafe içinde yapılır.

Kırk elli santimetreyle bir metre arasında değişen mesafe içinde
insanlar birbirlerini tanır, kolay ve rahat iletişim kurabilir. Bu
mesafe birbirini tanıyan iki insanın iletişim kurup sürdürdüğü
uzaklıktır.

Saygınlık ve Üstünlüğün Simgesi olarak Yükseklik: Yükseklik, çoğunlukla
bütün toplumlarda durumun (status) ve saygınlığın simgesi olarak
kullanılır. Devlet başkanları, başbakanlar, bakanlar topluma yüksek
balkondan, kürsüden, şeref tribününden hitap eder. Profesörler,
öğretmenler kürsüden ders anlatır.

İnsanlar kişisel olanların kişiliklerinin bir parçası, uzantısı olarak
kabul edip ona biçim ve renk katarak somut, kendine özel duruma
getirirler. Bir insanın çalışma veya yatak odası, evi, bahçesi,
arabası, çalışma masası onun kişisel alanıdır. Her genç olanakları
ölçüsünde odasını, dolabını, beğendiği artistlerin, sporcuların
posterleriyle, resimleriyle süsler.

Kişisel alanın kurulması ve korunması, insanlar arasında çatışma,
sürtüşme, tartışma ve kavgaya yol açar. Gelin, kendi isteğine göre
düzenlediği oturma odası ya da salonda kayınvalidesinin koltuğun,
masanın, hatta vazonun bile yerini değiştirmesine karşı bağırıp
çağırır, kıyameti koparır. Ya da bunun tersi olur.

C. Barışa Çağrı: selam: Birbirlerine yaklaşan, karşılıklı olarak
kişisel alanları tanışıklık varsa ya da başlayacaksa bunun simgesi göz
göze, yüz yüze gelmeden önce, selam almak ya da selam vermektir.

El sallama hareketini insan bilimleri ve toplumsal ruhbilim açısından
inceleyenler, bu tür hareketlerin kucaklama, sarılma hareketinden
kaynaklandığını ve uzakta bulunan birine bu davranışları anlatmak için
kullanılan simgeler olduklarını ileri sürmüşlerdir.

El sıkışma ve el uzatma “seninle dostça iletişim kurmak istiyorum” önerisini simgeler.

Tanrıyı Selamlama: Namaz: Birçok toplumda ve toplumumuzda selam
sırasında kullanılan baş, beden, el, kol hareketleri ilkel ve çağdaş
dinlerden kaynaklanan ve Tanrı'nın gücü önünde baş boyun eğen
insanların yaptığı davranışların aynı biçimde ya da simgeleşmiş olarak
kullanılması diye yorumlanmıştır. Namaz sırasında başla, bedenle,
ellerle yapılan bütün hareketler ve bu arada söylenilen sözler Tanrı'ya
inanışı dile getirmek, onun büyüklüğünü kabul edip selamlamak amacıyla
kullanılmaktadır.

D. Yüzün Biçimine Göre Kişilik Yapısı: Yüzün üst bölümü saç çizgisinden
kaşlara; orta bölümü kaşlardan burun ucuna; alt bölümü de burun ucundan
çenenin sonuna kadar olan bölümdür. Bu üç bölümün eşit genişlikte ve
uzunlukta olması güçlü, sağlam, güvenilir kişilik yapısının ölçüsü
olarak kabul edilmiştir.

Yüzün alın bölümü adını da alan üst bölümü geniş ve uzun olursa, kişinin zekâ düzeyinin yüksekliğini ve başarısını gösterir.

Dikdörtgen ya da oval yüzün, genellikle üstün kişilik yapısını
yansıttığı kabul edilmiş, bu insanların dengeli, düzenli, mantıklı
davrandıkları, ileriyi gördükleri, eğitim ve kültüre önem verdikleri,
toplum içinde kolayca sivrilip önder oldukları söylenmiştir.

Kare yüzlü olanlar için, yukarıdaki özelliklere ek olarak, bu
insanların atılgan, savaşçı yönleri, açık, doğru, içten konuşmaları,
kararlı yapıcı, kişilikleri vurgulanmıştır.

Üçgen yüzlü olanların iyi düşünen insanlar oldukları, iyi eğitim
gördüklerinde bilim adamı ve sanatçı, kötü bir ortamda karanlık,
karışık kötü işler çeviren insanlar olabilecekleri belirtilmiştir.

Yuvarlak yüzlüler, yumuşak başlı, kolay ilişki kuran, ağzının tadını bilen, rahatına düşkün insanlardır.

Kaş biçimiyle kişilik yapısı arasında türlü bağlantılar kurulmuştur.
Kaşların enli, kıvrımlı ve uzun olması güçlü bir kişilik yapısının
simgesi olarak kabul edilmiş, dış uçları yukarı kıvrık olanların
atılgan ve yürekli; aşağı kıvrık olanların atılgan ve yürekli; aşağı
kıvrık olanların çekingen, korkak oldukları gözlenmiştir. İnce yumuşak
kıllı ve uzun kaşları olanların zeki oldukları, başarılı ve uzun bir
yaşam sürdüklerini, buna karşılık, kalın sert kıllı ve kısa kaşlıların
başarısız, geçimsiz kişilik yapıları üzerinde durulmuştur.

Gözün yapısı ve biçimi dışında donukluğu, parlaklığı, canlılığı da
iletişimsel anlam taşır. Büyük ve iri gözler duygulu ve etkili,
yetenekli olan, önderlik özellikleri taşıyan; küçük gözlerse içe dönük,
az konuşan, kolay ilişki kuramayan kişilerde bulunur. Siyah, yeşile
dönük, kahverengi gözler kişinin canlı iç dünyasını; mavi gözler
serüven duygusunu gösterir.

Eski Çin yüzbilimcileri, insanları otuz dokuz hayvanın göz biçimine
göre sınıflandırmışlar; anka, aslan, at, civciv, domuz, fil, kaplan,
kedi, koyun, kurt, maymun, yılan gözlü gibi benzetmelerle her gözün
kişilik yapısını tanımlamışlardır.

Göz göze iletişim: Birbiriyle karşılaşan iki insan, belirli bir
uzaklıkta, saniyenin yarısından daha kısa bir zaman dilimi içinde
karşılıklı olarak birbirinin özelliklerini görür. Göz göze durumun
sürdürülmesi iletişimi sürdürmek için gerekli olan “evet” gözlerin
kaçırılması ise iletişimin kesildiğini belirleyen “hayır” anlamına
gelir.

Yüzün diğer kısımlarının kişilik özelliklerine yansıması şöyledir:
Kemerleri ve kanatları etli burunların güçlü, kararlı, yapıcı,
yaratıcı, dudağa yakın ince, sivri, uzun burunların dar görüşlü,
değişme ve gelişmelere direnen, tutucu; ince ve ucu yukarı kalkık
burunların da geniş görüşlü, hoşgörülü ve iyimser kişilik özelliklerini
belirttiği kanısı vardır.

Çevresi belirsiz ve ince dudakların durgun, sessiz, silik, soluk; etli
ve kalın dudakların güçlü, istekli, tutkulu kişilik yapısını yansıttığı
belirtilmiştir.

Kulakların küçük olması, güçsüz, silik, soluk; büyük olması da atılgan,
çalışkan, güçlü, yapıcı kişilik yapısının simgesi olarak
değerlendirilmiştir.

Mimik Hareketleri: Kare kare incelenen filmler ve kasetler, acıma,
endişe, kıskançlık, kin, korku, öfke, sıkıntı gibi elem doğrultusundaki
duygulanım durumlarını belirten mimiklerin birbirini izleyen,
birbiriyle birleşip bütünleşen ağlama mimikleri olduğunu ortaya
koymuştur. Neşe, sevinç, umut gibi haz doğrultusundaki duygulanım
durumlarını anlatan mimiklerinde gülümseme mimiklerinin birbiri ardına
dizilmesinden oluştuğu anlaşılmıştır. Tüm mimiklerimizle temelde “evet”
ya da “hayır” deriz.

E. Sözlü İletişim: İnsanlararası sözsüz iletişimle başlayan ilişki, ya
konuşmayla sürdürülür ya da iletişimin bozulması, kopmasıyla son bulur.
İnsan konuşa konuşa acısını, kederini ya da sevincini, neşesini, tüm
duygularını karşısındakine aktarır; geçmişi, şimdiki durumu ve
geleceğiyle kişiliğini ortaya koyar, düşünceleriyle dünya görüşünü
yansıtır, kısaca kendini anlatır.

Şiir diliyle daha çok duyguları, bilim diliyle düşünceleri anlatan ve
etkileyen konuşma, temelde insanın kendisini, tüm yaşamını yansıtır.

[HIDDENHAZARD]

Dilbilimi: Çağdaş anlamıyla dilbilimi ancak XX. yüzyılın başlarında
gelişmeye başlamış, bağımsız bir bilim dalı durumuna gelmesi,
insanbilim, ruhbilim, toplumsal ruhbilim etkisinden kurtulması sonucu
olmuştur. Günümüzde dilbilimi ile ruhbilim arasında yeni birleşme ve
bütünleşme sonucu ruhsal dilbilim adını alan (psycholinguistic) adını
alan yeni bir bilim dalı doğmuştur. Bu dal, ruhbilim ve dilbilimden
faydalanarak kişinin duygularını ve bilişsel süreçlerini inceler.

Konuşma dilinin doğmasına ilişkin üç kuram geliştirilmiştir:

a- İşlevsel Kuram: Konuşmada kullanılan sözcüklerin belli durumları
anlatan bir işlevi olduğu kabul edilir. Bu kuramlar arasında ünlem,
yansıtma ve sesli davranışlar kuramı ilk sıralarda yer alır. “ay!”,
“of!”, “vay!” gibi ünlemlerle, “çatırt”, “çıtırtı”, “şakırtı” gibi
yansımalar örnek olarak verilebilir.

b- Biçimsel Kuram: Konuşmada kullanılan işaretlerin nesnelerin doğal
görüntüleriyle bağlantılı olduğu görüşüne dayanır. Keskin çizgili,
köşeli, biçimlerle, eğri, yuvarlak çizgili biçimler için kullanılan
sözcükler farklıdır.

c- Yapısal Kuram: Çocukta konuşmanın ve dilin gelişmesinin incelenmesi
sonucunda oluşturulmuş bir kurumdur. Önce belli sesler çıkarılır, sonra
bunların birbirleriyle birleşmesiyle hece, sözcük, tümcecikler,
tümceler ortaya çıkar.

İlk Yazı ve Alfabe: Yazının en basit ve yalın birimi olan harf ve
harflerden oluşan alfabe sesle görüntü arasında bağlantı kuran bir
sistem ve yöntemdir. Örneğin “A” harfinin doğuşu öküz anlamına gelen ve
öküz resmini simgeleyen bir işaretin okunuşu olan ve “aleph” sözcüğünün
ilk harfinin alınmasıyla oluşmuştur.

Dilin Değişik Görevleri:

a- Belirtme Görevi: Dilin insanın duygulanım ve coşku durumunu tutumunu
dışa vurmak amacıyla kullanılmasıdır. “vah vah”, “çok yazık” veya
“zavallı kız”, “aslan Beşiktaş” gibi.

b- Türen Görevi: “Günaydın!”, “iyi geceler!”, “Buyrun” gibi.

c- Eylem Görevi: “And içiyorum”, “söz veriyorum”, “onaylıyorum” gibi bir eylemi ifade etmede.

d- Yaptırım Görevi: Kaynağın verdiği önerilerle alıcıda hemen o anda
davranış değişikliği oluşturmaktır, “geç gelmemenizi dilerim”, “Kapıyı
kapa!” “pencereyi kapadın mı?” gibi.

e- Bildirme Görevi: Bilgiyi taşıyan öneriler yapar. “Bugün hava sıcak”,
“spor yapmak yararlıdır”, “sınavlar bayramdan sonra başlayacak” gibi.

Dil Nasıl İncelenir: Ses, biçim, söz dizimi ve anlam bakımından dil incelenir. Dört ana bölüme ayrılır.

a- Sesbilgisi (Phonetic): Ses yapısı açısından inceler.

b- Yapıbilgisi (Morphology): Sözcüklerin türlerini, bağlantılarını inceler.

c- Sözdizimi Bilgisi (Syntax): Sözcüklerin yerini inceler.

d- Anlambilim (Semantic): Sözcükleri anlamlarına göre inceler.

F- Dil Açısından İletişimi Bozan ya da Kolaylaştıran Etkenler:

Bir sözcük birden fazla anlamda kullanılır. Bu durum sözcüklerin
simgeledikleri kavramların birbirine karışmasına, anlamlarının
belirsizleşmesine yol açar. Dildeki çok anlamlılık, dilini çok iyi
bilen insanlar arasında bile anlaşmazlıklara neden olabiliyor. Mesela;
“daktilo” kelimesi dilimizde hem makinesi hem de onu kullanan kişi
manasına gelmektedir. bu çok anlamlılığa, kaypaklık ve belirsizlik
denir. En çok soyut manalar ifade eden sözcüklerde görülür.
“Bağımsızlık”, “sorumluluk” gibi. Deyimlerimizde örnek olarak
verilebilir.

- “Ameliyattan çok korkuyorum doktor bey. Yarınki ameliyat başarılı olacak mı? Ne dersiniz?”

- “Korkma, metin ol! Bu ameliyatı en az elli kere yaptım, bu sefer
garanti başaracağım.” Görüldüğü gibi “bu sefer” sözcüğü ameliyatın
bütün garantisini Edit : Küfür Yasakürüyor.

Dolaylı Anlatım: “A bisküvisi besleyicidir” diye reklam yapan firma,
gerçekte bildiri kipi içeren tümceler kullanarak alıcıyı etkilemeye
çalışır. Temel amaç, “A bisküvisi al” demektir.

Ses tonu ve vurgulama anlamı belirginleştirir.

Bunlara ek olarak, “ağız” ve “şive”nin de iletişime etkisi vardır.

G- Dış Görünüş ve Mizaç: Alnının dar, burnunun büyük, çenesinin küçük,
gözünün şaşı, kulaklarının uzun, ayağının topal, boyunun kısa,
kilosunun az ya da çok olması nedeniyle kendisini özürlü ya da sakat
gören insan, ya aşağılık karmaşası ya da aşağılık duygusuna karşı
gelişen üstünlük duygusunun etkisi altında iletişim kurar. Tüm çabasını
özrünü, sakatlığını örtmek için kullanır.

İnsan iletişim kuracağı kişinin önce beden yapısını, şişman ya da
zayıf, kısa ya da uzun, esmer ya da sarışın olduğunu algılar.
Sarışınların inatçı olduğuna ilişkin bir kanımız varsa iletişime
başlamadan bunun da etkisini gözönünde bulundurmak gerekecektir.

Piknik beden yapısında bulunan siklotimik, dışa dönük (extrovert)
mizaçlı insanlar canlı, duygulu, insancıl, neşeli, sevecen, sıcak
yönleriyle çabuk ve kolay iletişim kurarlar.

Astenik ya da leptozom beden yapısında bulunan şizotimik içe dönük (introvert) mizaçlar geç ve güç iletişim kurarlar.

Üç Temel Mizaç Tipinin İletişim Özellikleri: Sheldon, oğulcuğun, döl
yatağı içindeki katmanlarına göre endomorf, mezomorf, elektromorf beden
yapılarını ve bunlara uygun mizaçları tanımlamıştır.

Endomorf tiplerin bedenleri yuvarlak, karın bölgesi geniş, kasları
gevşek, saçları seyrektir. Bu beden yapısında “viserotonik mizaç
bulunur. bu mizaçta olan insanlar başkalarıyla birlikte olmaktan
hoşlanırlar. Arkadaş ve dost canlısıdır.

Mezomorf tiplerin bedenleri dayanıklı, kasları gelişmiş, kolları güçlü,
omuzları geniştir. Bu beden yapısında “somatotonik” mizaç bulunur. Bu
mizaçta olan insanlar canlı ve hareketli olup, bol jestli ve mimikli
konuşurlar.

Ektomorf tiplerin bedenleri ince uzun olup, kasları gelişmemiştir. Bu
beden yapısında “serebrotonik” mizaç bulunur. Bu insanlar başkalarıyla
birlikte olmaktan, kalabalıktan, topluluktan hoşlanmazlar.

Freud'e göre sevgeç (erotic) tip, iletişim sırasında sürekli ilgi,
destek ve övgü bekler. Sado-mazohist tip, çabuk ve kolay duygulanım
değişikliği gösterir. Özsever (narsistik) tipse, iletişim sırasında
sürekli olarak kendisinden söz eder.

Eysenck'e göre tipik içe dönük mizaçlar, geç ve güç iletişim kurarlar.
Tipik dışa dönük mizaçlar, çabuk ve kolay iletişim kurarlar. Nevrotik
içe dönük mizaçlar, endişe, kaygı, korku ve takınaklı düşünceleri
nedeniyle hep kendi saplantılarıyla uğraşırlar. Nevrotik dışa dönük
mizaçlar, sürekli olarak endişe, kaygı ve korkularından söz eder,
takınaklı düşüncelerinin oluşturduğu gerçek dışı, düş ürünü olaylar ve
fanteziler anlatırlar.

İletişimin Ürünü Benlik: İnsanlararası iletişimin en küçük birimi,
kaynak olan “Ben” ve alıcı olan “Sen” arasında oluşan “Ben-Sen”
iletişimidir. Bu tür iletişimin temel amacı “Ben”in önce “sana”, sonra
“O”, “Biz”, “Siz” ve “Onlara” yani başkalarına anlatılmasıdır.

İnsanın kişiliği ve davranışı, ancak içinde bulunduğu grubun toplumun
amacına, beklentisine, duygularına, ilkelerine, zorlamalarına göre
anlaşılıp değerlendirilir. İnsanın bir grubun içinde bulunması demek o
gruptaki ortak tutum ve davranışları benimsemesi onlarla bütünleşip
özdeşleşmesi demektir.

“Grup Dinamiği” kavramı insanları grup içinde birarada tutan, başka bir
deyişle grubu oluşturan enerji, güç olarak kullanılmıştır. Kişinin
gelişmesi ve olgunlaşması, insanlararası iletişimin sağlıklı biçimde
kurulup sürdürülmesine bağlıdır. İletişimde algı nesnesiyle algılanan
nesne arasında kişilikten etkilenen “algı çevresi” vardır. Bu grup
olgusu da, iletişim ve etkileşim yolu ile “algı çevresini” değiştirme
gücü olan en önemli etkendir.

Bir grubu geliştiren koşulları şöyle sıralayabiliriz:

- Dış çevreden bilgi alınmasında artma

- İlişki kurma ve sorumluluk yüklenmede artış

- Tutum değiştirmede esnekliğin olması

- Yeni amaçlar kazanılması

- Birliği kaybetmeden farklılaşma

- Gruba katılanların sayısını artırma eğilimi

Toplumsal Durum ve Rol: Rol, insanın içinde bulunduğu duruma göre,
yapması gerekli tüm davranışları içeren geniş kapsamlı bir kavramdır.
Rol, grup ya da toplum içinde belirli bir durumu, işlevi, konumu olan
kişiden başkalarının beklediği davranışların tümünü kapsar. Bir çocuk,
evde çocuk, okulda öğrenci, top oyununda kaleci durumundadır, bu
durumda kendisinden beklenilen rolü oynamak zorundadır.

Sürekli olarak madde alışverişi yaparlar. madde alışverişi olaylarının
tümüne metabolizma adı verilir. metabolizma sürecinde dış ortamdan
madde alınışı, organizmada maddenin değişimi ve özümlenmesi, değersiz
ve zararlı maddelerin yeniden dışarıya atılması sözkonusudur.

Tek hücreli organizmadan insanı da kapsamına olan çok hücreli bütün
organizmalara dek yaşam süresi içinde ortaya çıkan yaşlanma ve üreme
dışında, canlılık belirtisi olarak hareket, irkilme, tepke (refleks) ve
davranışla, bunları oluşturan enerjiyi, sağlayan metabolizmayı
gösterebiliriz.

İnsan Beyninin Elektronik Modeli ya da Bilgisayar: Buharlı makinenin
bulunuşuyla başlayan Sanayi Devrimi, XIX. yüzyılın sonunda, XX.
yüzyılın başında insanın tüm yaşantısını değiştirdi. Son yirmi-otuz yıl
içinde bilgisayarın insanın günlük yaşamında aldığı yer ve kazandığı
önem, “bilgisayar çağından” söz edilecek aşamaya ulaştı.

Bilgisayar şu bölümlerden oluşur: İki ana bölüme ayrılır:

- Donanım (Hardware): Bilgisayarın verilen işi yürütmesi için bilgi
işleminde kullanılan elektronik, fiziksel, mekanik yapıların tümü olup
yazılım birimlerinin çalışmasını sağlar.

- Yazılım (Software): Bilgisayarın bilgi işleminde kullandığı bilgi
program ve programlamanın tümü olup, yazılım sistemi adını alan
birimlerden oluşur.

Bu dışında alt birimleri şöyle sıralayabiliriz:

- Girdi (Input): Bilgisayara bilginin verilmesi, verilerin giriş sürecidir.

- Çıktı (Output): Yazılım sistemini oluşturan birimlerin işlevi sonucu dışarıya gönderilen verilerdir.

- Ana Bellek (Primary Memory): Bilgisayara verilen, yüklenilen bilgilerin verilerin depolandığı, saklandığı bölümdür.

- Ana İşlem Birimi (Central Processing Unit): Komutların yorumlan-masını ve uygulanmasını gerçekleştirir.

- Aritmetik-Mantık Birimi (Aritmetic Logic Unit): Temel aritmetik
işlemleri ve mantık işlemlerini yapan elektronik çevirim bölümüdür.

- Denetim Birimi (Control Unit): Aritmetik-Mantık birimiyle bağlantılı olarak, işlemler üzerinde denetim görevi yapan bölümdür.

[HIDDENHAZARD]

Bilgisayarda en küçük bilgi birimi, iki olasılıktan birini seçip
“evet”, diğerine karşı çıkıp “hayır” diyecek bilgi birikimi olup, buna
“ikil” (bit” (binary) (digit) adı verilir. 110000111 olarak gösterilen
bir veri için bilgi ölçüsü, sekiz bit'liktir.

Güdümbilim (Sibernetik): Canlılarda ve makinelerde enerji, işlev,
işleyiş, iletişim, etkileşim, geri iletişim biçimlerini, ilkelerini,
kuramlarını, modellerini inceleyen bir bilim dalıdır. Bu bilimin
görüşüne göre:

a- Canlılar ve makineler aynı sistem içinde incelenebilir. Bunları anlamak ve tanımak için ortak ilkeler, kurallar kullanılır.

b- Güdümbilim ister canlı, ister cansız olsun, bütün varlıkların iletişim ve denetim ilkelerini, kural ve yasalarını saptar.

c- Güdümbilimin anakonusu iletişimi sağlayan varlıkların işleyiş
biçimlerini ve aralarındaki bağlantıyı araştırmak ve incelemektir.

DAVRANIŞLARIMIZIN OLUŞMASI VE ÖĞRENİLMESİ:

Davranış, uyarana karşı organizmanın tepkisi olup, konuşma gibi sözlü;
jest, mimik, hareket gibi sözsüz iletilerle başkalarının görüp
izleyebileceği biçimde dışarıya yansır. Davranışı oluşturan iki yapı
vardır. Birisi, iş yapan enerji, diğeri organizmayı ve davranışı
biçimlendiren bilgi ve işlevlerin tümüdür.

Öğrenme Kuramları: Öğrenme, yeni durum, konum ve ortamda yeni davranışlar kazanmak ve bunları sürdürebilmektir.

1. Klasik Koşullanmayla Öğrenme: Pavlov tarafından geliştirilen bir
kuramdır. Pavlov deneyleri sonucunda şu sonuçları elde etmiştir.

a- Koşulsuz Cevap, Tepki: Koşullanmadan önceki uyarana verilen cevap, deneyde, tükürük salgısı gibi.

b- Koşulsuz Uyarıcı: Koşulsuz cevaba, tepkiye yol açan uyarıcıdır. Deneyde, et parçası gibi.

c- Koşullama Uyarıcısı: Koşullu cevabı, tepkiyi oluşturmak için
kullanılan uyarıcıdır. Çıngırak, zil sesi ya da ışık kaynağı gibi.

2. Ödül Ceza Yöntemiyle Öğrenme: (Edimsel Koşullama): Ödüllendirme ya da cezalandırma yoluyla organizmaya davranış öğretmektir.

3. Thorndik Öğrenme Kuramı: Buna göre, merkezi sinir sisteminde
uyaranla tepki arasında kurulan bağlantı olarak tanımlanmıştır.
Organizma geliştikçe sinir sisteminde kurulan bağlantı sayısı artar,
öğrenmenin sınırı genişler, bilgi birikimi çoğalır.

Özel Alıcılarımız Duyu Organları: İnsan organizması ve duyu organları
bir bilgisayar gibi çalışır. Bu nedenle hücreye en küçük bilgisayar
diyebiliriz.

Görmeyi sağlayan ışık uyaranları elektromanyetik dalgalarla iletilir.
Gözde bulunan alıcıların (receptör) uyarılabilme duyarlılığına görsel
keskinlik (visual acuity) adı verilir. Bu alıcılar 400-700
milimikronluk yelpaze içinde yer alan elektromanyetik dalgalarla
uyarılabilir.

Ses dalgaları, titreşen nesnelerden kaynaklanan, birbirini izleyen hava
basıncı biçiminde ilerler. Nesne titredikçe, önce hava moleküllerini
sıkıştırarak basıncı artırır, sonra geri çekerek basıncı düşürür.
Böylece ses dalgası adını alan basınç dalgası oluşur. Kulakta bulunan
alıcıların uyarılabilme duyarlığına, işitsel keskinlik (adutive acuity)
adı verilir. Bu alıcılar 20-20.000 Hertz arasında uyarılabilir.

Deride basınç ya da dokunma, ağrı, soğuk ve sıcak duyuları için alıcı
hücreler vardır. Bu alıcılar değişik deri yüzeylerinde farklı yayılma
göstererek belli alıcıların yoğunluk kazandığı belli bölgeler ortaya
çıkar. Örneğin, dokunma duyusunun alıcıları el parmaklarının uçlarında
yoğunluk kazanmışken, gövdede, sırtta çok azdır.

Ruhsal Enerji Kaynağımız: Güdüler: Güdü, bir davranışı başlatan, açığa
çıkaran, anlaşılır kılan, açıklayan, sürdüren ve yönlendiren fizyolojik
ve ruhsal enerjidir. Güdüler (Saik) (motiv) bir yandan içgüdü ve
dürtüden kaynaklanan yönüyle fizyolojik bir yandan da çevreden ve
toplumdan kaynaklanan yönüyle ruhsal enerji sağlar. Yemek, içmek,
korunmak, uyumak, üremek gibi doğuştan gelen güdüler insan neslinin
sürekliliğini sağlar.

Genetik İletişim: Soya çekimle ilgili iletiler kodlanmış şifrelenmiş
olarak genlerde depolanmıştır. Genler, hücre çekirdeğindeki kromozomlar
üzerinde yer alır. Kromozomlar, bilgisayardaki anabelleğe
benzetilebilir. Genler üzerinde kayıt, depolama ve saklama
dezoksiribonükleik asit (DNA) aracılığıyla olur. İnsan beyni genetik
iletiyle edinilen ya da dıştan gelen uyarıcıların taşıdığı bilgiyi
içerir. Beyin gerektiğinde bu bilgileri kullanarak yeni bilgi ve
öneriler üretir, çözümlemeler ve birleştirmeler yapar.

BİLGİYİ OLUŞTURMA VE İŞLEME:

Bilinç; belirli bir zaman sınırı içerisinde insanın yaşantısından
haberdar olması, kendisinden ve çevreden bilgi edinmesi demektir.
Gerçekte bilinç (şuur) sözcüğünün Latince karşılığı olan “conscientia”
bilgi durumunda olmak, bilgiyle donatılmış olmak anlamına gelmektedir.
Sağlıklı iletişim için gerekli olan koşulların en üst düzeyinde bilinç
yer almaktadır.

Dikkat; açık seçik, aydınlık ve duru bilinç durumunda algının bir kişi
konu nesne ya da olay üzerinde odaklaşması, yoğunlaşmasıdır. Uyaranlara
karış çabuk, doğru ve kolay tepki verilmesini, çevreye en doğru ve iyi
uyumu, davranışın amaca yönelik, anlamlı ve etkin olmasını “uyanık
bilinç” durumu sağlar.

Algılar; duyu organlarıyla alınan uyaranların yorumlanıp anlamlı duruma
getirilmesini sağlar. Algı sürecinin işleyebilmesi için duyu
organlarının eşik değerinin üstünde uyarılması ve bellekte daha önceki
deneyimlerden kalan anıların, izlerin, kalıpların bulunması gereklidir.
Uzun bir süre duyu organlarına dışarıdan uyaran gelmemesi ya da gelen
uyaranların algılanmaması ciddi bilinç bozukluğu, karışıklığı ve ruh
hastalıklarına yol açabilir.

Algı sürecinin işleyebilmesi için dikkatin algı alanı içinde bir uyaran
üzerine odaklanması, yoğunlaşması gereklidir. Odaklanma dışında kalan
uyaranlar bulanık bir ardalan oluşturur. Yani algıda ve dikkatte bir
seçicilik sözkonusudur.

Bilinçli algılama süreci sonucu insan, yer zaman ve hareket yönelmesi (orientasyon) kazanır.

Yanılsama (illüzyon) ve sanrı (hallüsinasyon) gibi başlıca algı
bozuklukları, iletinin içeriğine yansıyarak iletişimi olumsuz biçimde
etkiler.

Düş (rüya) türlü nedenlerle engellenen, bastırılan güdülerin, günlük
yaşamda doyuma ulaşmamış beklenti ve isteklerin bilinç alanının kabul
edeceği değişik simgeler biçiminde ortaya çıkışıdır.

Bellek: Hafıza (memory) uyaranların algı aracılığıyla oluşturduğu simgeleri depolar ve saklar. Bu süreç şu şekilde olur:

- Algılamayla kazanılan simgelerin saklanması

- Simgelerin beynin bir bölgesine yerleştirilmesi

- Yeni algıların bellekte saklanan, tutulan eski simgelerle birleştirilmesi

- Bellekte saklı simgelerin canlandırılması, anımsanması

Kolay Öğrenmek ve Anımsamak için Tavsiyeler

- Öğrenilmesini istediğiniz konudan sonra çözümü, öğrenilmesi zor olan
yeni bir konu ya da sorunla ilgilenmeyin. Örneğin; sosyal bilimlerden
sonra, dinlenmeden, matematik problemleri çözmeyin.

- Çalışılan konu, yapılan iş ne olursa olsun, kısa tutun. Bir iki
saatlik çalışma dönemlerinden sonra 15-20 dakikalık dinlenme yapın.

- Öğrenilenlerin bellekte kalıcı olması için, günlük yaşamınız da bunları kullanacak fırsatlar oluşturun.

- Önce bellenecek konunun temelini, önemli bölümlerini anlamaya çalışın.

- Yeni öğrendiklerinizle, eski öğrendikleriniz arasında bağlantılar kurun.

- Çalışma, iş ve öğrenme için bir itici güç bulun.

- Çalışmanın, işin, öğrenmenin amacını doğru olarak saptayın.

- Çalışmayı ve öğrenmeyi bedensel ve ruhsal yorgunluğun olmadığı zaman
yapın. Çevrede bilincinizi dağıtacak etkenlerin olmamasına özen
gösterin.

- Günlük, haftalık, aylık, yıllık çalışma planları yapın.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

AİLEDE İLETİŞİM VE ETKİLEŞİM

Aile içinde yer alan bireyler, tek tek bireyler, tek tek birer alt
sistemdir. Kendi özerklik sınırlarına, aile içindeki durumlarına,
rollerine göre, aile içinde bulunan başka alt sistemlerle sürekli
iletişimde bulunurlar. Alt sistemler, ailenin belirli kişilerinden
oluşan, alt ya da küçük gruplardır. Örnek olarak, ailede kadın, aynı
zamanda dişiler, eşler, çocuğu varsa anneler, anne ve babası varsa
çocuklar alt sisteminin üyesidir.

Eşler bir yandan evlilikten önceki kişilik yapılarını, alışkanlıklarını
evlilik içinde de sürdürmek isterken, öte yandan eşiyle anlaşmak,
bütünleşmek gereksinimi duyarlar. Böylece, eşlerin oluşturduğu alt
sistemde karşılıklı endişe, kaygı, sıkıntı, kızgınlık, kırgınlık, gibi
duygulanım durumları daha sık ortaya çıkar ve bu duruma tepki olarak
eşler arasında duygusal uzaklık, ayrı kalma özlemi başlar. Ülkemizde
erkeğin baskın olduğu aile tipiyle, eşiyle eşit iletişim yapıyor
görünümü veren aile tipi çoğunluktadır. Ülkemizde aile yapısı, geniş
aileden çekirdek aile yapısına doğru kayma eğilimi göstermeye başlamış
olsa da bağlantı, iletişim özellikleri ve işlev açısından geniş ailenin
etkileri hissedilmektedir.

İnsanın Yaşam Dönemleri: Yaş dilimine göre:

1. Yeni Doğan bebek: Doğumdan sonra ilk iki ay

2. Bebeklik (süt çocuğu): Bir yaşının sonuna kadar

3. İlk çocukluk: Bir-üç yaş arası

4. Çocukluk: üç-altı yaş arası

5. Son çocukluk: altı yaşından buluğ öncesi döneme kadar.

6. Önerinlik (buluğ öncesi): Kızlarda on, oniki, erkeklerde onbir, on üç

7. Erinlik (buluğ): Kızlarda on üç, onbeş; erkeklerde on dört, on beş.

8. Ergenlik (Kemal, rüşt): On sekiz yaşından, gençlik çağının sonuna

9. Erişkinlik, yetişkinlik: Gençlik çağı sonundan, olgunluk yaşına kadar,

10. Olgunluk: Otuz beş-kırk yaş arası

11. Orta yaş: Kırk, kırkbeş arası

12. Yaş dönümü (menapoz, antropoz): kırk beş, elli beş yaş arası.

13. Yaşlılık: Altmış yaşından sonra

14. İleri yaşlılık: Yetmişden sonra

15. Çöküntü: Yaşlılıkta bedensel ve ruhsal çöküntülerin başlaması.

Çocukla İletişim İçin Öneriler

Çocuğu kendinizin, amaçlarınızın, beklentilerinizin, çıkarlarınızın bir
uzantısı değil, sizden ayrı kişiliği olan ve bu kişiliğini geliştirmek
çabasında olan bir insan nazarıyla bakın.

Çocukla kurduğunuz tüm iletişimlerde ona ilgi, sevgi, güven duygusu
verecek iletiler kullanın, kızdığınızda bile sevginizi belli edin.

Siz çocuk için ilgi, sevgi, güven veren, destek olan, yol gösteren bir
kaynak olun. Ona mutluluk, yaşama sevinci ve umut aşılayın.

Çocuğu dinleyin, sorularına açık, doğru, gerçek, kısa cevaplar verin.
Çocuk bencildir, ben merkezlidir. Dürtü ve istekleri doğrultusunda
davranır. İletişim kurarken onun bu özelliğini unutmayın.

Çocuk öğütlerden, uzun sözlerden, konuşmalardan çok, davranış ve tutumlarınızdan etkilenir.

Çocukla sert ve yüksek sesle konuşmayın. Gerekli, gereksiz bağırıp
çağırmayın. Değişik nedenlerden ortaya çıkan kızgınlıklarınızı çocuğa
yansıtmayın.

Ona hatalı davranışlarını, yanılgılarını gösterin. Azarlamadan ve ceza
vermeden önce onunla konuşun. Suç ve cezayı keyfi olarak saptamayın. En
iyi cezalandırma yönteminin çocuğun kimi beklenti ve isteklerini
engelleme veya erteleme olduğunu unutmayın.

Çocuğa kararlı ve kesin davranın. Çocuğu, yaşı, becerisi ve yeteneği dışında ve üstünde çabalara zorlamayın.

Çocuğa deneme ve öğrenme fırsatı verin. Hatalarını düzeltin. Sorumluluk
verin. Çocuğu şımartmayın. Gereksiz, yersiz, gerçekleşme olasılığı
olmayan beklentiler oluşturmayın.

Cinsel Eğitim Nasıl Verilmeli:

- Bunlardan birincisi ve en önemlisi, ona babanın, yakın çevredeki
insanların öğretmenlerin cinsel konular karşısında gerçekçi ve akılcı
bir tavır takınmaları, buna uygun davranışlarda bulunmalarıdır.

- İkincisi, cinsel konulara ilişkin söz açıldığında, soru sorulduğunda,
çocuğun ve gencin yaşına, çağına, algı, düşünce ve öğrenim düzeyine
uygun biçimde gerçekçi bilgilerin verilmesidir.

- Cinsel konularda yakından ilgili bilgilerin çocuğun ve gencin
öğreneceği, anlayacağı biçimde düzenli bir eğitim içinde verilmesidir.

Cinsel Sapmalar: Eksik veya yanlış cinsel eğitimin sonucu oluşur.
Gençlik çağını aşan, erişkinlik çağına gelen kişinin kendi kendini
tatmin alışkanlığının sürmesi.

Erişkinlik çağında olan kişinin, karşı cinsle ilişkilerinde çeşitli aksaklık ve sapmaların olması.

Kişinin hangi yaş ve çağda olursa olsun aynı cinsle ilişki kurması.

Gençlerle İyi İletişim İçin Öneriler: Yetişkinlerin yaşlı kuşakların
gençlerden yakınmaları ve kuşaklararası çatışma, sürtüşmeler, yüzlerce,
binlerce yıldan beri süregelen, doğal ve evrensel bir olgudur.
Yetişkinlerin ve gençlerin iyi bir iletişim kurması için aşağıdaki
şartlara uymaları gerekmektedir:

Siz erişkin ve yetişkin kuşak olarak, önce gencin bir insan olduğunu
kabul edin. Gençlik çağının fırtınalı ve zor bir dönem olduğunu
unutmayın.

Gencin duygulanım değişiklikleri ve düşlemlerden kaynaklanan
davranışları karşısında serinkanlı olun, kırıcı, sert, yıkıcı olmayın.

Gencin yaşamına, giyinişine, süslenmesine ilişkin karar alırken, durumu
gençle konuşun, onun düşünce ve önerilerine anlayış gösterir.

Aile ve evle ilgili sorunlarda gencin de düşünce ve önerilerini dinleyin.

Gencin tutum ve davranışlarında biçim ve yön verirken “benim
gençliğimde” diye başlayan konuşma ve öğütlerden kaçının. Bundan başka
gençlere düşen vazifeleri şöyle sıralayabiliriz.

“Gençler bilseydi, yaşlılar yapabilseydi” özdeyişine uygun olarak iletişim kurur.

Bütün amaç, beklenti ve isteklerinizin hemen o anda tümüyle gerçekleşmeyeceğini bilin.

Her yerde ve her zaman erişkin ve yetişkinlerden öğrenmemiz gereken bilgiler, deneyler olduğunu kabul edin.

Konuşma ve tartışmalarda kırıcı ve sert olmaktan kaçının.

Engeller sorunlar, zorluklar karşısında size destek ve yardımcı olacak
insanların, anneniz, babanız, yakınlarınız olacağını unutmayın.

Erişkinlere danışmaktan kaçınmayın.

İki Ezeli Dost ve Düşman: Kadın ve Erkek:

Evlilikte kadın ve erkek aile kurumunun birer üyesi olup birlikte
yaşamak zorundadırlar. Evlilikten önceki “ben” ve “sen” yerine
evlilikte “biz” yaşantısı ortaya çıkar.

Karı-koca arasında geçimsizliğin nedenleri şöyle belirlenmiştir:

- Çocukluk ve gençlik çağında kazanılan kişilik yapısından evliliğe yansıyan olumsuz davranışlar:

- Ruhsal uyumsuzluk

- Toplumsal uyumsuzluk

- Rol ve yer karmaşası

- Eşlerin birbirlerini tamamlamalarında ve bütünleşmelerinde uyumsuzluk

- Cinsel yaşantıda uyumsuzluk: Yani, eşler birbirlerine duydukları
ilgi, sevgiyi değişik biçimde ve farklı simgelerle, birbirlerinin
anlayamayacağı şekilde ilettikleri zaman anlaşamazlar.

Madem Evliliği Seçtiniz..:

Yaşam biçimi olarak, evliliği seçtiğinize göre, mutluluğu evinizde
eşiniz ve çocuklarınızla birlikte, onların yanında bulacağınızı
kabullenmiş olmanız gerekir. Ruhsal gücünüzü “bugünkü aklım olsa
evlenir miydim?” türü hayıflanmalarla türetmeyin.

Eşinizin size en yakın insan olduğunu “bir yastıkta kocama”
özdeyişimizin tüm bir yaşamı acısıyla, sevinciyle paylaşmayı ve
dayanışmayı dile getirdiğini aklınızın bir köşesinde saklı tutun. Bütün
duygu ve düşüncelerinizi eşinizle paylaşın.

Eşinizin de hataları olabileceğini bilin, onu her yönüyle kabullenin.

Eşinizin kişiliğine saygılı davranın. Onun benliğini öteki yarınız olarak örselenip yaralanmaktan kırılmaktan koruyun.

Eşinize duyduğunuz ilgi ve sevgiyi sözlü ve sözsüz iletilerinizle belli
edin. Sevgi ve saygının en iyi anlatımı içten ilgi göstermektir.

Kızgınlık, kırgınlık, kaygı gibi olumsuz duygularınızı da kendinize
saklayıp biriktirmeyin. Yapıcı tartışmalar yapın. Kendinizin ve
eşinizin kızgınlık ve kırgınlık nedenlerini araştırın.

Hiç kuşkusuz, evlilik özel bir iletişim biçimidir. Ancak insanlararası
sağlıklı iletişimin ilke ve kurallarının dışında kalacak kadar da
“özel” değildir.